CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ KOMARY
Spis treści
- Malaria
- Objawy malarii
- Leczenie malarii
- Żółta gorączka
- Denga
- Japońskie zapalenie mózgu
- Gorączka doliny riftu
- Leiszamanioza
- Diroifilarioza
Komary są uciążliwe nie tylko z błahego powodu, jakim jest bzyczenie czy swędzenie po ukąszeniu, ale przede wszystkim dlatego, że przenoszą wiele groźnych chorób, które mogą doprowadzić do śmierci. Mimo, że w Polsce komary nie przenoszą niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, żółta febra czy denga, to coraz częściej wyjeżdżamy na południe Europy albo do krajów tropikalnych
Malaria jest ostrą lub przewlekłą chorobą pasożytniczą wywoływaną przez pierwotniaka z gatunku Plasmodium. U człowieka dochodzi najczęściej do zarażenia zarodźcem ruchliwym (Plasmodium vivax) lub zarodźcem (Plasmodium falciparum). Inne gatunki zarażają zwierzęta. Plasmodium vivax odpowiada za około 80 % zakażeń człowieka, ale to zakażenie Plasmodium falciparum jest istotniejsze, gdyż odpowiada aż za 90% zgonów.
Malaria jest najczęstszą chorobą zakaźną występującą na świecie, na którą co roku zapada około 220 mln ludzi, z czego umiera 1-3 mln. Dotyczy ponad 100 krajów strefy tropikalnej i subtropikalnej. Głównie umierają mieszkańcy Afryki, w większości są to dzieci poniżej 5 roku życia. Zachorowania poza terenami tropikalnymi dotyczą zwykle osób wracających z terenów występowania malarii.
Zarodźiec Plasmodium do pełnego cyklu rozwoju wymaga dwóch żywicieli: człowieka, który jest żywicielem pośrednim oraz komara, który jest żywicielem ostatecznym. Sporozoity zarodźca dostają się do krwi człowieka wraz z ugryzieniem komara. Część z nich, która nie została zniszczona przez układ odpornościowy dostaje się do wątroby. Tam zachodzi dalsze przekształcanie sporozoitów, które tworzą tzw. schizonta, a z nich do krwi uwalniane są merozoity. Merozoity zaczynają atakować czerwone krwinki, w wyniku czego dochodzi do niszczenia erytrocytów. W krwinkach mogą powstawać schizonty lub gametocyty. Podczas kolejnego ugryzienia przez samicę komara, gametocyty dostają się do jego przewodu pokarmowego, gdzie dochodzi do zapłodnienia i powstania sporozoitów. Przy ukąszeniu komara sporozoity dostają się do ludzkiej krwi i cykl zamyka się.
Objawy malarii występują po okresie wylęgania, który wynosi np. dla zarodźca sierpowatego 7-14 dni, a dla zarodźca pasmowatego 7-30 dni. Symptomy są spowodowane niszczeniem krwinek czerwonych przez stadium rozwojowe Plasmodium – merozoity. Pojawia się wysoka gorączka dochodząca nawet do 40 st.C, dreszcze, którym mogą towarzyszyć bóle głowy, brzucha, wymioty czy biegunka. W końcowym okresie napadu pojawiają się obfite poty i następuje obniżenie temperatury ciała. Niszczenie krwinek czerwonych skutkuje niedokrwistością hemolityczną, żółtaczką i hemoglobinurią (obecnością hemoglobiny w moczu). Inne objawy to bóle kręgosłupa, bóle mięśniowe, zaburzenia świadomości czy objawy neurologiczne.
Malaria jest niebezpieczną chorobą, która może wywoływać groźne powikłania jak: ciężka niedokrwistość, pęknięcie śledziony, niewydolność nerek, ostra niewydolność oddechowa, wstrząs.
Rozpoznanie malarii opiera się na stwierdzeniu pierwotniaka Plasmodium w preparacie krwi metodą grubej kropli.
Pacjenci pochodzący z krajów, w których malaria nie występuje, a którzy zarazili się zarodźcem malarii przebywając na terenie endemicznego występowania, powinni być leczeni jak na ciężką postać choroby. Ich układ odpornościowy, w przeciwieństwie do rodzimych mieszkańców Afryki, Azji czy Ameryki Południowej nie jest przygotowany na walkę z obcym patogenem. Mieszkańcy terenów endemicznych niejednokrotnie chorują wiele razy w swoim życiu na malarię.
W leczeniu malarii stosuje się takie leki jak: chlorochina, meflochina, sulfadoksyna, pirymetamina, atowakwon i inne w odpowiednich skojarzeniach.
Inaczej żółta febra, to niebezpieczna choroba przenoszona przez komary z rodzaju Aedes, Haemagogus lub Sabethes zawierającego wirusa. Wywoływana jest przez wirusa żółtej gorączki należącego do rodziny Flaviviridae. Wyróżnia się dwie postaci choroby: miejską, której rezerwuarem jest człowiek oraz leśną, której rezerwuarem są małpy. Żółta febra występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej Afryki oraz Ameryki Południowej i Środkowej.
Okres wylęgania trwa zwykle 3-6 dni. Początek choroby jest nagły i niespecyficzny. Pojawiają się takie symptomy jak złe samopoczucie, wysoka gorączka dochodząca do 40 st. C, dreszcze, bóle głowy. Choroba może też mieć charakter bezobjawowy. W ciężkich przypadkach możemy wyróżnić trzy okresy: pierwszy okres z objawami ogólnymi, po którym następuje dzień lub dwa remisji objawów, a trzeci, ostatni okres przebiega z żółtaczką, objawami skazy krwotocznej (wybroczyny, krwawienia z błon śluzowych, krwawienia z przewodu pokarmowego) oraz objawami niewydolności nerek aż do śpiączki mocznicowej. Choroba jednak ma zwykle przebieg łagodny, a jej przebycie pozostawia odporność na całe życie.
Rozpoznanie zwykle ustala się na podstawie objawów klinicznych. Decydujące w postawieniu ostatecznej diagnozy są badania serologiczne oraz izolacja wirusa z krwi. Leczenie jest wyłącznie objawowe.
Istnieje szczepionka przeciwko wirusowi żółtej gorączki, która jest obowiązkowa w przypadku wyjazdu do niektórych krajów endemicznego występowania choroby.
Choroba wywoływana przez wirusa dengi należącego do rodziny Flaviviridae. Wyróżniamy cztery serotypy wirusa, z czego gorączkę krwotoczną jest w stanie wywołać tylko serotyp 3 i 4. Rezerwuarem wirusa jest człowiek, a jego wektorem komar Aedes aegypti , rzadziej inne gatunki komarów. Człowiek nie może zarazić się wirusem dengi od drugiego człowieka. Denga występuje w strefie tropikalnej Afryki, Ameryki Południowej i Środkowej oraz Azji Południowej.
Okres wylęgania choroby wynosi średnio 4-7 dni. W 80 % przypadków denga przebiega bezobjawowo, w 10-15 % jej przebieg jest łagodny. Wyróżniamy 3 główne postaci kliniczne choroby:
- ostry stan gorączkowy – z towarzyszącą zazwyczaj plamisto-grudkową wysypką lub nieżytem górnych dróg oddechowych
- gorączka denga – przebieg o ostrym początku, z wysoką gorączką, bólami głowy, bólami kostno-stawowymi i powiększeniem węzłów chłonnych. Po 2-4 dniach temperatura spada, z remisją objawów. Drugi okres gorączkowy charakteryzuje się pojawieniem wysypki grudkowo-plamistej, początkowo zajmującej grzbiety dłoni i nóg, następnie przechodząc na tułów i twarz. Wysypka ustępuje ze złuszczaniem naskórka.
- gorączka krwotoczna denga – choroba ma przebieg dwuetapowy. Po początkowych objawach ogólnych w 2-3 dniu choroby dołączają się bóle brzucha, powiększenie wątroby i objawy skazy krwotocznej (wybroczyny, krwawienia z błon śluzowych). Niekiedy może dochodzić do poważnych krwawień z jam ciała, utraty przytomności, wstrząsu, śpiączki, a nawet zgonu.
Choroba wywoływana jest przez wirusa japońskiego zapalenia mózgu należącego do rodziny Flaviviridae. Wektorem zakażenia są komary z rodzaju Culex i Aedes. Wirus występuje głównie na terenach Azji Południowo- Wschodniej, Australii oraz wysp Oceanii. Każdego roku dochodzi do nawet 68 tys. zachorowań, ale ponieważ duża część zakażeń przebiega bezobjawowo, ta liczba zapewne jest znacznie większa.
Okres wylęgania choroby wynosi 6 -16 dni. Większość przypadków ma przebieg bezobjawowy lub łagodny z objawami grypopodobnymi. W około 1 % obserwuje się ciężki przebieg japońskiego zapalenia mózgu z objawami ze strony układu nerwowego (zapalenie mózgu, zapalenie opon, zaburzenia świadomości, niedowłady). Leczenie jest wyłącznie objawowe.
Jest to choroba zakaźna wywołana wirusem gorączki doliny Riftu należącym do Bunyaviridae, z rodzaju Phlebovirus. Wektorem są komary z rodzaju Aedes, a rezerwuarem owce i bydło. Zakażenie występuje głównie u weterynarzy, hodowców i osób zajmujących się obróbką mięsa.
Gorączka doliny Riftu występuje na terenie Afryki subsaharyjskiej. Okres wylęgania wynosi 3-7 dni. Początkowo pojawia się gorączka o skąpoobjawowym przebiegu. W ciężkim przypadku choroba ma przebieg dwufazowy, przypominając dengę ze skazą krwotoczną, żółtaczką i uszkodzeniem narządu wzroku. Śmiertelność wynosi 1%. Leczenie jest objawowe.
Komary w Polsce również mogą przenosić choroby, chociaż nie są one tak znane jak wyżej wymienione i występują rzadko. W Polsce ze względu na warunki atmosferyczne i klimat umiarkowany przejściowy, gatunki komarów występujące w strefie tropikalnej i subtropikalnej nie mogą przeżyć. Niestety komary w Polsce nie są wolne od chorób.
Wywoływana jest przez pierwotniaka z rodzaju Leishmania. Człowiek jest jego żywicielem ostatecznym, a rezerwuarem głównie psy i gryzonie. Wyróżniamy 3 postacie leiszmaniozy: postać skórną, skórno - śluzówkową oraz trzewną.
Leiszmanioza skórna objawia się jako grudka powiększająca się do rozmiarów guzka, który następnie ulega owrzodzeniu. Zmiany są niebolesne. Należy je różnicować z czyrakiem, rakiem czy gruźlicą skóry. Ustępuje samoistnie z pozostawieniem szpecących, zanikowych blizn w miejscu ukłucia owada.
Objawem patognomonicznym leiszmaniozy trzewnej jest długotrwała, dwugarbna gorączka dochodząca do 40 st. C z dwoma szczytami w ciągu doby (około południa i przed północą). Dochodzi do utraty masy ciała, powiększenia wątroby, śledziony, węzłów chłonnych. 90-95 % nieleczonych pacjentów umiera.
Leiszmanioza skórno - śluzówkowa występuje w dwóch postaciach klinicznych: postać skórna i espundia. Espundia dotyczy zmian pojawiających się na błonach śluzowych, które zniekształcają twarzoczaszkę.
Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych, badań parazytologicznych oraz immunologicznych. Leczenie polega na podawaniu leków takich, jak: pentostam, ambisome, itrakonazol, dapson, flukonazol.
Do niedawna leiszmanioza była przenoszona tylko przez komary Ameryki Południowej, Azji, Afryki i w rejonie Morza Śródziemnego. W Polsce leiszmaniozę stwierdza się u turystów wracających z tropikalnych rejonów świata. Jednak w ostatnich latach komary przenoszące tę chorobą atakują psy w Polsce, dla których nieleczona leiszmanioza jest śmiertelna.
Jest to pasożytnicza choroba wywołana nicieniem z rodzaju Dirofilaria przenoszonym przez komary. Zarażają się nią głównie psy, ale człowiek może być przypadkowym żywicielem filarii. W Europie odnotowano do tej pory około 300 przypadków tej parazytozy. Samice komarów np. z rodzaju Anopheles, Culex, Aedes pobierają krew z zarażonych zwierząt wraz z larwami – mikrofilariami. Podczas pobierania krwi przez komara larwy przedostają się przez ranę po ukłuciu do tkanki podskórnej ( Dirofilaria repens) lub z krwią wędrują do serca (Dirofilaria immitis).
{{ 'Comments (%count%)' | trans {count:count} }}
{{ 'Comments are closed.' | trans }}