Koronawirusy i COVID-19

Koronawirusy – wszystko, co warto wiedzieć

Niedawny wybuch epidemii koronawirusa w 2019 r., który rozpoczął się w Wuhan w Chinach, stanowi ogromne wyzwanie i zagrożenie dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. W ciągu ostatnich dwóch dekad koronawirusy i wirusy grypy kilkakrotnie uderzały w świat, powodując znaczą śmiertelność, międzynarodową panikę oraz zachwianie światowej gospodarki. W ciągu ostatnich miesięcy słowo „koronawirus”oraz „COVID-19” zostały wypowiadane niezliczoną ilość razy i odmieniane przez wszystkie przypadki. Jednak czym dokładnie jest koronawirus? Czy koronawirus i COVID-19 to pojęcia tożsame? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć.

Co to jest tak właściwie ten koronawirus, czyli słów kilka o jego budowie i pochodzeniu... Wirusów na naszym świecie jest mnóstwo i naukowcy starali się sklasyfikować tę liczną grupę, jak to zrobili w przypadku świata zwierząt czy roślin. Koronawirusy to rodzaj wirusów, które należą do rodziny Coronaviridae. Są to tzw. RNA wirusy, gdyż ich materiałem genetycznym jest RNA (część wirusów posiada znane nam dobrze z lekcji biologii DNA). W tym rodzaju wirusów nić RNA jest pojedyncza, o dodatniej polarności. Ta pojedyncza nić RNA jest otoczona osłonką, która pod mikroskopem elektronowym posiada liczne wypustki, co całościowo przypomina koronę. Stąd nazwa wirusów.

Pierwsze szczepy koronawirusów odkryto w latach 60. XX w.. W kolejnych latach aż do bieżącego roku zidentyfikowano łącznie 7 gatunków koronawirusów. Są to:

1. ludzki koronawirus 229E – odkryty jako pierwszy
2. ludzki koronawirus OC43
3. ludzki koronawirus NL63
4. ludzki koronawirus HKU1
5. ludzki wirus SARS
6. ludzki koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego-wirus MERS
7. ludzki koronawirus SARS-CoV2 (początkowo 2019-nCoV)

Pierwsze 4 wirusy są odpowiedzialne za niegroźne infekcje, w przebiegu których pojawiają się objawy przeziębienia takie jak katar oraz niekiedy kaszel. Zazwyczaj stan ten utrzymuje się kilka dni i samoistnie zanika. Groźniejszy SARS-CoV odkryty w 2002 r. również w Chinach powodował takie objawy jak gorączka, suchy kaszel, bóle mięśni i stawów, duszności. W niektórych przypadkach wirus powodował tzw. zespół ciężkiej niewydolności oddechowej. Epidemia SARS była przyczyną 775 potwierdzonych zgonów. Wirus MERS odkryty w 2012 r. wywołał epidemię na Bliskim Wschodzie. Do 2017 r. potwierdzono 712 przypadków śmiertelnych z powodu MERS.

Zatem podsumowując koronawirusy, to grupa wirusów do której należy odkryty w 2019 r. i będący przyczyną obecnej pandemii na świecie wirus SARS-CoV2, który powoduje chorobę zwaną COVID19 (w uproszczeniu będziemy po prostu używać nazwy COVID19).

COVID19 wykazuje znaczne podobieństwo genomu do odkrytego w 2012 r. wirusa SARS. Tak jak on łączy się poprzez swoje białka strukturalne na powierzchni z receptorem dla enzymu konwertującego angiotensynę 2 (ACE2), które są zlokalizowane w płucach.

Jak przenosi się wirus COVID19?

Wirus może przenosić się z człowieka na człowieka. Najczęściej dzieje się to drogą kropelkową, czyli np. podczas kichania, kaszlu. Wirusem możemy również zarazić się, gdy dotkniemy powierzchni, na której znajduje się np. ślina osoby zarażonej i następnie dotniemy swojego nosa, ust czy oczu. Badania pokazują, że wirus w zależności od rodzaju materiału może utrzymywać się na przedmiotach od 2 godzin do nawet 9 dni. Dlatego tak ważne jest odpowiednie mycie i dezynfekcja rąk.

Jak myć ręce?

Ręce należy myć ciepłą wodą z mydłem, tak żeby piana mydlana pokryła ręce w całości. Nie zapominajmy o powierzchni między palcami, paznokciach czy nadgarstkach. Ta czynność powinna trwać co najmniej 20 sekund.

Jakie środki dezynfekcyjne są skuteczne?

Badania pokazują, że w eliminacji koronawirusa są skuteczne środki dezynfekcyjne, takie jak:

1. etanol w stężeniu 60-70 %
2. 2-propanol w stężeniu 70-100%
3. połączenie 45% 2-propanolu z 30% 1- propanolu
4. aldehyd glutardowy (0,5-2,5%)
5. formaldehyd (0,7-1%)
6. powidon jod (0,23-7,5%)
7. podchloryn sodu w stężeniu co najmniej 0,1%
8. nadtlenek wodoru w stężeniu co najmniej  0,5% i czasie ekspozycji 1 minuty

Inne substancje takie jak chlorek benzalkoniowy oraz diglukonian chlorheksydyny okazały się mniej skuteczne.

Leczenia zakażeń koronawirusami

Do tej pory nie udało się opracować skutecznego leczenia zwalczającego te groźne wirusy. W momencie pojawienia się wirusa SARS-CoV nie były dostępne żadne leki o specyficznym działaniu przeciwwirusowym, które zwalczałyby tego konkretnego wirusa. Do tej pory nie udało się opracować skutecznej szczepionki. W leczeniu zakażeń MERS-CoV stosuje się leki o niespecyficznym i niepotwierdzonym działaniu stosowane w innych jednostkach chorobowych. Są to np. lek immunosupresyjny interferon w połączeniu z lopinawirem czy rytonawirem, które są stosowane w zakażeniach wirusem HIV

W momencie pisania tego artykułu nie ma skutecznego leczenia wobec wirusa SARS-CoV2. Bazując na poprzednich epidemiach wywołanych przez wirusy z tej samej grupy, czyli SARS i MERS próbuje się wdrażać różnego rodzaju leki mogące pomagać w walce z wirusem. Stosuje się m.in. chlorochinę (lek stosowany w malarii i chorobach reumatoidalnych), lopinawir, rytonawir, remdesivir (lek przeciwwirusowy pierwotnie opracowany do leczenia gorączki krwotocznej Ebola i choroby marburskiej) oraz tocilizumab (przeciwciało przeciwko interleukinie 6 (IL-6) stosowane w leczeniu chorób reumatoidalnych).

Świat wirusów jest niezwykle fascynujący i jeszcze w znacznej mierze nieodkryty. Koronawirusy odkryte dopiero kilkadziesiąt lat temu są cały czas zagadką i miejmy nadzieję, że badania przyniosą nowe informacje na temat SARS- CoV2 pozwalające skutecznie walczyć z tym rodzajem koronawirusa.