KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
Spis treści
- Wstęp
- Objawy
- Diagnostyka
- Leczenie i profilaktyka
- Szczepienia ochronne
Do zakażenia dochodzi w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, rzadziej poprzez spożycie surowego,zakażonego mięsa lub mleka zwierząt. Typowymi miejscami ugryzienia u człowieka są: głowa, uszy, miejsca zgięcia dużych stawów, ręce i nogi. Owad wkłuwa się swoim aparatem gębowym w skórę żywiciela. Jego ślina zawiera substancje o działaniu znieczulającym, które powodują, że nie czujemy jego ukłucia. Dlatego pacjent często nie pamięta momentu ugryzienia przez kleszcza i nie potrafi skojarzyć objawów choroby z powyższym zdarzeniem. Wirus w przeciwieństwie do krętków Borrelia jest obecny bezpośrednio w ślinie, a nie w jelicie, dlatego czas od ugryzienia kleszcza do zainfekowania człowieka jest dużo krótszy. To powoduje, że pomimo zauważenia kleszcza na swojej skórze i jego usunięciu jest już za późno i nie da się zapobiec zakażeniu wirusem.
Zachorowania są związane z ogniskami występowania kleszczy i wykazują dwa nasilenia w ciągu roku: silniejsze wiosenne oraz słabsze jesienne. W Polsce wirus kleszczowego zapalenia mózgu występuje głównie w północno-wschodniej części kraju. Liczę zachorowań w naszym kraju szacuje się na 150-250 przypadków rocznie, jednak eksperci szacują, że te liczby są znacznie niedoszacowane. Na świecie odnotowuje się ponad 10 tys. zachorowań rocznie, głównie w północno-wschodniej,środkowej części Europy oraz północnej Azji. Austria do lat osiemdziesiątych była również obszarem wysokiego ryzyka zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu z roczną ilością chorych ponad 700 osób, ale dzięki szerokiemu zasięgu szczepień te liczby udało się drastycznie zmniejszyć.
Początek choroby jest nagły. Okres wylęgania wynosi średnio 7-14 dni. W jej przebiegu możemy wyróżnić 2 fazy:
- faza zwiastunowa – pojawiają się objawy grypopodobne (gorączka, bóle mięśni, itp.), nudności, wymioty, biegunka
- faza neurologiczna – dochodzi do zajęcia struktur w centralnym układzie nerwowym. Najczęściej objawia się zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, zapaleniem mózgu, zapaleniem rdzenia kręgowego lub zapaleniem móżdżku. Pacjent prezentuje takie objawy jak: silny ból głowy, sztywność karku, światłowstręt, zaburzenia świadomości, zaburzenia równowagi. W ciężkich przypadkach może dojść do zaburzeń oddychania i konieczności podłączenia respiratora. Śmiertelność wynosi około 1 %.
Kleszczowe zapalenie mózgu rozpoznajemy na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badań serologicznych – dodatnie miana przeciwciał przeciwko KZM w klasie IgM lub IgG.
Leczenie przyczynowe kleszczowego zapalenia mózgu nie jest obecnie możliwe. Terapia ogranicza się do łagodzenia objawów. Stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Istnieją dwa sposoby zabezpieczania się przed zakażeniem:
- szczepienia ochronne – są zalecane szczególnie osobom aktywnie spędzającym czas na świeżym powietrzu na terenach łąkowo – leśnych , w tym rodzinom z dziećmi.
- unikanie ugryzienia przez kleszcze – zakładanie odpowiedniego ubioru (długie rękawy, długie spodnie, buty z wysoką cholewką, nakrycie głowy), stosowanie środków odstraszających kleszcze, dokładna kontrola skóry po przyjściu z lasu, unikanie przebywania w wysokich trawach, ochrona przed kleszczami naszych zwierząt.
W Polsce dostępna jest inaktywowana szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. W celu skutecznego zapobiegania zakażeniu podaje się 3 dawki szczepienia pierwotnego oraz dawki przypominające co 3-5 lat. Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę przed zachorowaniem w okresie największej aktywności kleszczy (od kwietnia do października). Pierwszą dawkę najlepiej podać w lutym lub marcu, drugą podaje się miesiąc później, a trzecią 5-12 miesięcy po drugiej dawce. Jeżeli konieczne jest szybkie uodpornienie można zastosować schemat przyspieszony, który umożliwia uzyskanie odporności szybciej (2 dawki podawane w odstępie 14 dni). W praktyce szczepienie można realizować przez większość roku, nawet latem czy jesienią.
Szczepionka cechuje się wysoką skutecznością, na 100 zaszczepionych osób ponad 95 wytwarza przeciwciała odpornościowe. Po podaniu szczepionki mogą występować miejscowe odczyny poszczepienne np. ból w miejscu wstrzyknięcia, obrzęk, zaczerwienienie. Przeciwwskazaniem do szczepienia jest wstrząs anafilaktyczny po poprzedniej dawce szczepionki oraz silna reakcja alergiczna na składniki preparatu.
Kto powinien zaszczepić się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu?
Szczepienie jest szczególnie zalecane osobom przebywającym na terenach leśnych:
- pracownikom leśnym
- turystom
- rolnikom
- pracownikom straży granicznej
- żołnierzom przebywającym na poligonach wojskowych
- dzieciom przebywającym na koloniach
- osobom podróżującym na tereny endemicznego występowania kleszczowego zapalenia mózgu.
Pamiętajmy jednak, że na ukłucie przez kleszcza jesteśmy narażeni przy najprostszych czynnościach wykonywanych na świeżym powietrzy np. spacer po lesie, jogging, praca w ogrodzie, zabawa z psem. Dlatego też każdy z nas powinien rozważyć szczepienie przeciwko tej groźnej w skutkach chorobie.
{{ 'Comments (%count%)' | trans {count:count} }}
{{ 'Comments are closed.' | trans }}